Historia ZOO

Historia zamojskiego ogrodu zoologicznego

W historię Zamojszczyzny trwale wpisane są tradycje zamiłowania do przyrody, poznawania i prezentowania jej różnorodności. Powstały w 1593 roku rezerwat myśliwski w miejscowości nazwanej Zwierzyńcem był wyrazem głębokiego zainteresowania kanclerza i hetmana koronnego Jana Zamoyskiego florą i fauna pierwotnej puszczy. Zwierzyniec szczycił się posiadaniem tarpanów, jeleni, danieli, a zwłaszcza żubrów. Na łowach bywali tu królowie Jan Kazimierz, Władysław IV czy Michał Korybut Wiśniowiecki. Zamojski Zwierzyniec był miejscem wypoczynku dostojnych gości, ale też świadczył o potędze i bogactwie właściciela. Funkcje łowieckie, reprezentacyjne, kolekcjonerskie i przyrodniczo-poznawcze to główne cele pierwszych ogrodów powstających przy pałacach królów, cesarzy i władców majątkowych, w których doszukuje się początków ogrodów zoologicznych. Zwierzyniecki rezerwat przetrwał do czasu rozbiorów, ale wskazane idee i obrane kierunki działań na stałe utrwaliły się w świadomości mieszkańców Zamojszczyzny. Niewątpliwie wpłynął na ukształtowanie postawy przychylności lokalnego środowiska pomysłowi założenia ogrodu przyrodniczego.

Zamojskie ZOO jest jednym z najstarszych ogrodów zoologicznych w Polsce. Jego początki sięgają roku 1918, kiedy to Stefan Miler, profesor Męskiego Gimnazjum im. Jana Zamoyskiego, postanowił założyć pierwszy w Polsce szkolny ogródek przyrodniczy. Otwarcie tej zupełnie innowacyjnej instytucji miało na celu ułatwienie nauczania przedmiotów przyrodniczych w szkole. Zgodnie z przekonaniem profesora efektywne nauczanie biologii, czy przyrody możliwe jest jedynie poprzez ciągły kontakt z nią. Organizacja ogródka to wynik wspólnej pracy profesora i jego uczniów. Uczniowie przynosili sadzonki roślin, elementy wystroju i pierwsze zwierzęta. Miler, doskonały dydaktyk, uważał, iż tylko wspólna praca z uczniami uczy ich piękna przyrody, ale też wyrabia zamiłowanie i szacunek do pracy.

 

[Stefan Miler - założyciel Zamojskiego Ogrodu Zoologicznego, fot. archiwum ZOO]

Początkowo cała ekspozycja, zlokalizowana na terenie zabytkowego Starego Miasta, zajmowała powierzchnię 20×12m, na której znajdowały się okazy roślin użytkowych i ozdobnych oraz budka po okupacyjnym strażniku austriackim z przeznaczeniem na domek dla wiewiórek. W 1920 roku w szkolnym ogrodzie wyhodowano 50 gatunków roślin i powstało duże terrarium. Działalność profesora Milera budziła coraz większe zainteresowanie mieszkańców Zamojszczyzny. Przychodzili do ogrodu, aby odpocząć i poznać „nowości” flory i fauny. Liczba eksponowanych zwierząt szybko powiększała się za sprawą uczniów i przychylnych idei mieszkańców Zamościa.  W 1921 roku w ogródku były: żółwie, węże, jaszczurki, traszki, a także stawek z wodną roślinnością i fontanną. Dwa lata później wybudowano ptaszarnię, uzyskując fundusze z kiermaszu. Mieszkańcy Zamościa, licznie przybyli na sztukę S. Młodożeńca, przedstawiającą życie zwierząt i chętnie wsparli inicjatywę młodych ludzi.

[Dział botaniczny ogrodu przyrodniczego; Ogród przyrodniczy w latach 20-tych XX w., staw w ogrodzie przyrodniczym; Stefan Miler i uczniowie poznający wodną faunę ogrodu przyrodniczego; Żółwie - jedni z pierwszych mieszkańców ogrodu, fot. archiwum ZOO]

W roku 1924 Rada Miejska przyznała świetnie rozwijającemu się ogródkowi 0,84 ha przyległych terenów. Wówczas ogród ten mimo obecności wielu przedstawicieli świata fauny ciągle był przede wszystkim ogrodem botanicznym. Posiadał około 300 gatunków roślin, uporządkowanych w działy systematyczne. Zwiększenie terenu niosło za sobą duże możliwości rozwoju. Przybyły sarny, przepiórki, derkacze, bocian biały, pustułka, jastrzębie, papugi i kanarki oraz dwa młode wilki, które stanowiły niewątpliwą atrakcję ogrodu. Korzystając z funduszy uzyskiwanych z corocznej loterii fantowej wybudowano stawek prezentujący różnorodność flory i fauny wodnej. Następnie dwukrotnie powiększono ptaszarnię, w której zamieszkały: kosy, drozdy, szczygły, czyżyki, przepiórki, kuropatwy, bażanty i gołębie.

[Oswojone wilki, uczestniczące w lekcjach profesora, fot. archiwum ZOO]

W roku 1925 ogród wziął udział w wystawie przyrodniczo–dydaktycznej zorganizowanej przez Politechnikę Warszawską, gdzie otrzymał najwyższe odznaczenie – Dyplom Uznania.

Kolejne lata to czas zwiększania różnorodności gatunkowej ssaków. W 1926 roku zamieszkał w ogrodzie dzik, potem powstały wybiegi dla susłów, chomików, tchórzy, borsuków oraz lisów. Ogród poprzez wzrost zwierzostanu i rosnące zainteresowanie nim mieszkańców Zamojszczyzny coraz bardziej wtapiał się w krajobraz miasta.  Ludzie przychodzili do szkolnego ogródka, aby zobaczyć  „coś ciekawego”, posłuchać zabawnych opowieści o zwierzętach i odpocząć w otoczeniu przyrody. Ogród stawał się miejscem nie tylko szkolnej nauki, ale też miejscem i sposobem pożytecznego zagospodarowania wolnego czasu.

[Pomieszczenia i wybiegi dla zwierząt przy obecnej ul Akademickiej, fot. archiwum ZOO]

Dniem wyjątkowym w historii ogrodu był 19 czerwca 1927 roku, kiedy to do ogrodu przybył Prezydent Rzeczpospolitej, prof. Ignacy Mościcki.  Zainteresowanie i uznanie głowy państwa dla poczynań Profesora i jego uczniów było ogromnym wyróżnieniem, a jednocześnie motywacją do dalszej pracy. Wsparcie finansowe ze strony władz państwa umożliwiło budowę m.in. gawry dla niedźwiedzi. Jej pierwsi mieszkańcy to 2-letni niedźwiedź z Hamburga i 1,5-letnia niedźwiedzica „Basia”.

[19 czerwca 1927 r. Wizyta prezydenta Ignacego Mościckiego; 1934. Niedźwiedzica Basia z dwoma niedźwiadkami, fot. archiwum ZOO]

W roku 1931 w ogrodzie pojawił się przez wszystkich z niecierpliwością oczekiwany lew „War”, który zamieszkał na wybiegu wybudowanym za pieniądze uzyskane z loterii i darów mieszkańców Zamościa. Ogromną popularnością cieszyły się też małpy rezusy „Wojtuś” i „Kasia”. Kolejną zwierzęcą osobowością ogrodu był ryś. W chwili przybycia z Polesia do ogrodu miał 6 miesięcy i był zupełnie oswojony.

[1931 r. War - pierwszy lew w ogrodzie, fot. archiwum ZOO]

Działalność Stefana Milera zyskiwała coraz większe uznanie nie tylko na Zamojszczyźnie, ale też w całej Polsce. W roku 1933 Profesor został odznaczony Krzyżem Niepodległości, a Ministerstwo Oświaty wskazywało go, jako wzór nauczyciela biologii i pedagoga.  

Czasy wojny i okupacji to ciężkie chwile dla Zamościa, a więc i dla ogrodu. Zmniejszyła się liczba zwiedzających, zmalała baza zaopatrzeniowa, brakowało żywności dla zwierząt, a profesor ze względu na tajną działalność pedagogiczną musiał się ukrywać. Ogród przetrwał te trudne lata dzięki ofiarności i zaangażowaniu mieszkańców Zamojszczyzny. 

Po wojnie ogród szybko odzyskał dawny wygląd, a nawet został wzbogacony o nowe okazy. Powróciła także działalność dydaktyczna ogrodu. Profesor Miler uruchomił szkolnictwo średnie ze szczególnym naciskiem na naukę przedmiotów przyrodniczych.  

W roku 1953 ogród przestał być szkolnym ogródkiem i został przekształcony w Miejski Ogród Zoologiczny, a jego dyrektorem został Stefan Miler. Od tego momentu otrzymał etatową obsługę, własny budżet i plany na większe terytorium. Zamiarów tych nie udało mu się zrealizować ze względu na ciężką chorobę i śmierć. Profesor Miler zmarł w Warszawie 13 lutego 1962 roku.

Założenia i idee Stefana Milera dały fundamenty ogrodu, ale też wskazówki dla następców.
W kolejnych latach stanowisko kierownika ZOO pełnili: Grabowski Tomasz (1957-1963), Jarkowski Andrzej (1963-1968), Tomaszewski Jerzy (1968-1972). Były to czasy dalszego rozwoju, zwiększania liczby eksponowanych zwierząt, a przez to coraz wyraźniej dostrzeganej i uciążliwej, zbyt małej powierzchni ZOO. Skłoniło to ówczesne kierownictwo i władze miasta do przeniesienia ogrodu na nowy, większy teren. Prace nad tym przedsięwzięciem rozpoczęły się w latach sześćdziesiątych. Zgodnie z nimi ogród został usytuowany pomiędzy ulicami Szczebrzeską i Dzieci Zamojszczyzny oraz rzekami Topornicą i Łabuńką na terenie około 16 ha. Przeprowadzka Ogrodu na teren, na którym obecnie się znajduje rozpoczęła się w roku 1980, jednak ze względu na prace wykończeniowe i bezpieczeństwo zwiedzających ogród został otwarty dopiero 1 czerwca 1982.  Kierownikiem ZOO w tym czasie, a jednocześnie koordynującą wszystkie działania była Czesława Leszczyńska (kierująca ogrodem w latach 1972 – 1999). Nowe ZOO w dniu rozpoczęcia przeprowadzki zapewniało odpowiednio duże i nowoczesne na tamte czasy wybiegi i pomieszczenia dla zwierząt oraz zaplecze gospodarcze, budynek biura i kasy. Powstały pawilon - małpiarnia to miejsce ekspozycji przedstawicieli naczelnych, małych gryzoni, ptaków ozdobnych i egzotycznych roślin. Drugi z pawilonów to miejsce prezentowania dużych drapieżnych, ryb i gadów. Zwierzęta kopytne zamieszkały w drewnianych stajenkach z odpowiednio dużymi trawiastymi wybiegami. Powstały klatki dla ptaków grzebiących i woliera ptaków drapieżnych, pomieszczenia dla małych drapieżnych, staw dla ptactwa wodnego oraz gawra z wybiegiem dla niedźwiedzi.

[Przeprowadzka ZOO w 1980 r. - transport niedźwiedzi, fot. archiwum ZOO]

W roku 1994 ogród zoologiczny został wydzielony z Przedsiębiorstwa Gospodarki Mieszkaniowej Remontów i Terenów Zielonych w samodzielny zakład budżetowy podlegający bezpośrednio pod Urząd Miasta. Dyrektorem ogrodu w drodze konkursu została Czesława Leszczyńska, dotychczasowy kierownik. Ogród Zoologiczny nazwano imieniem Stefana Milera dla upamiętnienia założyciela i podkreślenia jego zasług w  rozpowszechnianiu  edukacji przyrodniczej.

Następne lata przyniosły zwiększanie różnorodności gatunkowej ZOO i rozbudowę dotychczasowych wybiegów. Powstały klatki sów, wybiegi dla dingo, dodatkowa stajenka i wybieg dla zwierząt kopytnych, susła perełkowanego, mundżaka chińskiego, kolekcja pająków tropikalnych. Następnie wybudowano zimowisko dla ptaków wodnych, wybieg dla danieli i jeleni. Rozbudowano małpiarnię, powiększając ją o wybieg zewnętrzny dla gibbona białorękiego.

W roku 2002 ogród zoologiczny został wzbogacony o ekspozycję botaniczną. Na powierzchni 1,5 ha znajduje się około 650 gatunków roślin uporządkowanych w działy: Rośliny Chronione, Rośliny Użytkowe, Rośliny Europejskie, Rośliny Azjatyckie, Rośliny Amerykańskie oraz Alpinarium. Jadwiga Stoczkowska (dyrektor ZOO w latach 1999-2006), wprowadzając część botaniczną przywróciła pierwotny, przyrodniczy, charakter ogrodu i podkreśliła równość flory i fauny. Tak jak w przyrodzie nie sposób oddzielić tych dwóch światów tak i w ZOO stanowią nieodzowną całość. Drzewa, krzewy i rośliny zielne stanowią elementy wybiegów zwierząt, a rośliny działu botanicznego są odwiedzane licznie przez dziko żyjące zwierzęta.

Kolejne lata działalności ZOO to szczególne zwrócenie uwagi na współudział ogrodu w ochronie gatunkowej zwierząt. Zamojskie ZOO, podobnie jak inne ogrody zoologiczne, to nie tylko miejsce wypoczynku dla zwiedzających, ale przede wszystkim azyl dla ginących gatunków i miejsce nauki zoologii. Od maja 2006 dyrektorem ZOO jest Grzegorz Garbuz.

Nowe pomieszczenia i wybiegi w momencie przeprowadzki w roku 1980 były obiektami nowoczesnymi jak na ówczesne czasy. Niestety po prawie 30 latach, straciły na swojej atrakcyjności i funkcjonalności. Przez ten okres poddawane były jedynie bieżącym remontom (naprawom). Obiekty powstałe w późniejszym okresie, wybudowane zostały jako obiekty prowizoryczne, z zamiarem ich zastąpienia nowymi obiektami. Tymczasem, przez długie lata nie przeprowadzono kompleksowego projektu modernizacji, przebudowy, unowocześniania infrastruktury Ogrodu. Środki finansowe, jakimi dysponowało Miasto i ZOO pozwalały jedynie na wykonywanie niezbędnych napraw i remontów, ewentualnie na budowę nowych wybiegów i pomieszczeń, ale w bardzo ograniczonym zakresie. Obiekty ZOO były zużyte technicznie i nieprzydatne funkcjonalnie. Cechował je zły, albo bardzo zły stan techniczny. Nie spełniały parametrów i standardów dotyczących zużycia energii. Na niektórych znajdowało się pokrycie dachowe w postaci eternitu zawierającego azbest. Większość nie nadawała się do remontu, musiały być rozebrane, a w ich miejsce zaplanowano nowe. Takie działania nie pozwoliły dostosować zamojskiego Ogrodu Zoologicznego do warunków, jakie powinny spełniać współczesne ogrody zoologiczne i do oczekiwań współczesnego turysty, odwiedzającego ZOO, a te oczekiwania są obecnie bardzo wysokie.

[Wybieg niedźwiedzi przed przebudową; Małpiarnia przed przebudową; Pawilon małych drapieżników przed rozbiórką; Stajnia wielbłąda przed rozbiórką, fot. Marcin Grabski]

Biorąc pod uwagę, że ZOO w Zamościu jest jedyną tego typu placówką w Województwie Lubelskim i ważnym punktem na mapie turystycznej miasta i regionu, konieczne było jego dostosowanie do warunków, jakie powinny spełniać nowoczesne ogrody zoologiczne. Bez zewnętrznego dofinansowania nie było to jednak możliwe. Inicjatorami ubiegania się Miasta Zamość o środki zewnętrzne na kompleksowy remont, przebudowę, rozbudowę i unowocześnienie ZOO byli: Marcin Grabski i Jarosław Maluha z Biura Zarządzania Funduszami Zewnętrznymi Urzędu Miasta Zamość.

Pierwszy etap, obejmujący budowę wejścia głównego, budynku ambulatoryjno-weterynaryjnego oraz przebudowę pawilonu wielkich i średnich drapieżników, gadów, płazów, ryb i innych zwierząt, został zrealizowany dzięki wsparciu udzielonemu przez Norwegię poprzez dofinansowanie ze środków Norweskiego Mechanizmu Finansowego. Autorem wniosku o dofinansowanie i koordynatorem projektu ze strony miasta był Marcin Grabski, sporządzaniem wniosków o płatność i raportów z realizacji projektu zajmowała się Monika Machlarz-Bondyra z Biura Zarządzania Funduszami Zewnętrznymi Urzędu Miasta Zamość. Zobacz stronę projektu www.zoo-nmf.zamosc.pl

Drugi etap kompleksowej przebudowy zamojskiego ZOO zrealizowany został w ramach projektu pt. „Zwiększenie atrakcyjności turystycznej regionu poprzez modernizację i unowocześnienie jedynego w Województwie Lubelskim Ogrodu Zoologicznego w Zamościu”, współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Lubelskiego na lata 2007-2013. Zakres prac objął budowę 12 nowych obiektów kubaturowych tj.: pawilonu z wybiegami dla małych drapieżników, pawilonu z wybiegami dla ptaków grzebiących, stajni z wybiegami dla zwierząt Australii, trzech stajni z wybiegami dla zwierząt kopytnych, trzech stajenek z wybiegami dla nowych gatunków małych zwierząt kopytnych eksponowanych w MINI-ZOO, budynku umywalni i sanitariatu w zespole MINI ZOO, budynku kasy dodatkowej, zimowiska z wolierą dla ptactwa. Dwa obiekty zostały wyremontowane, przebudowane i unowocześnione tj.: pawilon małp, w którym wykonana została również motylarnia oraz woliery dla ptaków oraz budynek z wybiegiem dla niedźwiedzi. Autorem wniosku o dofinansowanie i koordynatorem projektu był Marcin Grabski, do obowiązków którego należało zarządzanie projektem tj. m.in. sporządzanie wniosków o dofinansowanie i sprawozdań z realizacji projektu zgodnie z wymogami umowy o dofinansowanie

Przemiana zoo przedstawiona na fotografiach:

 

 

III ETAP MODERNIZACJI ZOO

"Budowa pawilonu z wybiegami dla żyraf i innych zwierząt Afryki na terenie Ogrodu Zoologicznego w Zamościu”

Projekt ten jest kontynuacją działań mających na celu stworzenie miejsca o dużej atrakcyjności turystycznej, spełniającego wysokie wymagania współczesnego turysty.

Prace budowlane rozpoczęły się w październiku 2013 roku i trwały do lipca 2014 roku.

Całkowita wartość projektu: 4 358 054,45 zł

Dofinansowanie z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego: 2 822 682,53 zł

Projekt  został zrealizowany we współpracy z Zespołem Lubelskich Parków Krajobrazowych w Lublinie.

Prace remontowo-budowlane mające na celu zwiększenie atrakcyjności zamojskiego ogrodu zoologicznego rozpoczęły się już w roku 2009. Realizacja wcześniejszych projektów kompleksowej przebudowy i unowocześnienia zoo, pozytywnie wpłynęła na ilość odwiedzających to miejsce. Statystycznie w latach 1999 - 2011 zoo odwiedzało średnio 84 000 osób rocznie. Po modernizacji (od roku 2012) liczba ta  wzrosła do około 200 000  osób rocznie.

Kontynuacją działań mających na celu uczynić z zamojskiego zoo produkt turystyczny o dużej atrakcyjności, spełniający oczekiwania współczesnego turysty jest kolejny projekt pt. "Budowa pawilonu z wybiegami dla żyraf i innych zwierząt Afryki na terenie Ogrodu Zoologicznego w Zamościu".

 Cele projektu:

- zwiększenie atrakcyjności ogrodu zoologicznego poprzez wprowadzenie nowych gatunków  i tym samym wzbogacenie dotychczasowej ekspozycji zwierząt

- zagospodarowanie terenu ogrodu w sposób atrakcyjny i przyjazny dla turystów, co w konsekwencji wpłynęło na wydłużenie czasu spędzanego przez zwiedzających na terenie zoo

- urozmaicenie różnorodności gatunkowej i tym samym zwiększenie możliwości obserwowania  większej ilości zwierząt w ciągu całego roku, również po zakończeniu sezonu turystycznego (zapewnienie całorocznej ekspozycji)

  Zakres prac wykonanych w ramach projektu:

- budowa pawilonu dla żyraf, zebr, oryksów i innych zwierząt Afryki wraz z wybiegami     

  zewnętrznymi

- aranżacja pomieszczeń wewnętrznych i wybiegów zewnętrznych

- budowa systemu monitoringu i nagłośnienia

- instalacja urządzeń multimedialnych (infomat i ekrany multimedialne)

- wykonanie ścieżki dydaktycznej (10 tablic tematycznych)

- budowa placu zabaw

- uzbrojenie terenu (budowa sieci kanalizacyjnej, sanitarnej, deszczowej   i wodociągowej, oraz sieci elektroenergetycznej i oświetlenie terenu)

- urządzenie terenu (ciągi piesze, nasadzenia zieleni)

Główne parametry powstałego obiektu i infrastruktury dodatkowej:

- powierzchnia użytkowa pawilonu - 509,25 m²

- kubatura pawilonu 3 885,00 m³

     powierzchnia wybiegów ogółem 6 728,96 m³

     powierzchnia wybiegu dla żyraf - 3 010,50 m²

     powierzchnia wybiegu dla zebr - 1 805,07 m²

     powierzchnia wybiegu dla oryksów - 1 710,89 m²

     powierzchnia wybiegu dla surykatek i jeżozwierzy afrykańskich - 202,50 m²

- powierzchnia placu zabaw - 454 m² (nawierzchnia sztuczna 345 m²)

- długość ciągów pieszo-jezdnych - 40 mb

- ilość zamontowanych kamer monitoringu - 11 szt.

- ilość powstałych tablic dydaktycznych - 10 szt.

- liczba zamontowanych ekranów multimedialnych - 10 szt.

Dzięki zakończonej już inwestycji współfinansowanej z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, w zamojskim ogrodzie pojawiły się nowe gatunki zwierząt: żyrafy, oryksy szablorogie, gazele mhor, jeżozwierze afrykańskie oraz wiewiórki przylądkowe.

Przestronne wybiegi zewnętrzne oraz pomieszczenia wewnętrzne zostały zaaranżowane w sposób imitujący naturalną topografię terenów, z charakterystycznymi elementami właściwymi dla danych ekosystemów. Żyrafy, zebry, gazele i oryksy otrzymały trawiaste wybiegi imitujące sawannę, z kolei wybieg surykatek, wiewiórek przylądkowych i jeżozwierzy afrykańskich posiada piaszczyste podłoże umożliwiające kopanie i drążenie podziemnych nor i tuneli. Przestrzeń wypełniły też imitacje skał i termitier stanowiących kryjówki dla wiewiórek i surykatek.

  Z myślą o najmłodszych gościach ogrodu powstał nowoczesny plac zabaw z nawierzchnią zapewniającą bezpieczną zabawę jego użytkownikom. Całości dopełniły utwardzone trakty dla pieszych oraz infrastruktura teleinformatyczna wraz

z urządzeniami multimedialnymi.

 Na zagospodarowanym terenie nie zabrakło również elementu edukacyjnego w postaci tablic ścieżki edukacyjnej pt. “Śladami zwierząt Afryki”.

 

IV ETAP MODERNIZACJI ZOO

Modernizacja Ogrodów Zoologicznych w Zamościu i Łucku oraz opracowanie koncepcji utworzenia strefy rekreacji w Rzeszowie w celu rozwoju transgranicznej kwalifikowanej turystyki przyrodniczej. Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa i Partnerstwa w ramach Współpracy Transgranicznej Polska-Białoruś-Ukraina 2007-2013.

 Priorytet 1. Wzrost konkurencyjności obszaru przygranicznego

Działanie 1.2 Rozwój turystyki

 Wartość projektu:

- ogółem 2 580 786,33 euro

- kwota dofinansowania 2 296 899,83 euro

 Poszczególne przedmioty projektu:

- budowa pawilonu dla tapira, hipopotama karłowatego i kapibary z wybiegami zewnętrznymi  i stawami kaskadowymi

- budowa trzech pawilonów zimowych ze stawami dla ptactwa wodnego

- aranżacja wybiegów

- budowa infrastruktury teleinformatycznej (monitoring, nagłośnienie), zakup i instalacja urządzeń  multimedialnych

- urządzenie terenu i budowa uzbrojenia terenu typu ciągi piesze, zieleń, sieci i przyłącza,  oświetlenie terenu, ogrodzenie

W ramach IV etapu rozbudowy zamojskiego ogrodu zoologicznego powstały ekspozycje, na których prezentowane są zupełnie nowe gatunki wodno-lądowych ssaków. W lipcu 2015 roku  z holenderskiego Gaiazoo w Kerkra przybyła do zamojskiego zoo Fupi - samica hipopotama karłowatego, do której niespełna rok później (06.05.2016) dołączył samiec pochodzący z  ogrodu zoologicznego w Nyirgyhazie (Węgry). Para hipopotamów ma do dyspozycji 2 wybiegi zewnętrzne oraz dwa pomieszczenia wyposażone w baseny z podgrzewaną wodą oraz zaopatrzone w nowoczesne systemy filtracji.

Sąsiedni wybieg i pomieszczenia wewnętrzne zostały zaaranżowane i dostosowane do potrzeb innego gatunku, którym są kapibary.

 

Pawilony dla ptactwa wraz z zaaranżowanymi wybiegami zewnętrznymi, kaskadami i pomostami.

W trzech pawilonach zimowych ze stawami zamieszkały: bernikle kanadyjskie, białolice  i rdzawoszyje, cyranki bajkalskie, gęsi gęgawy i indyjskie, nene (gęsi hawajskie), podgorzałki, ohary oraz mandarynki.

Ogrzewane pomieszczenia wewnętrzne oraz stawy z kaskadami, połączone siecią mostków  i łukowato wygiętych kładek dla zwiedzających, zostały zaaranżowane tak, aby spełniały swoje funkcje i stanowiły kolejną atrakcję dla zwiedzających.

Modernizacja, rozbudowa i unowocześnienie zamojskiego ogrodu zoologicznego sprawiły, że miejsce to stało się produktem turystycznym o zupełnie nowym wizerunku, dostosowanym do potrzeb współczesnego turysty. Miejsce to nie tylko spełnia europejskie normy dotyczące warunków hodowli zwierząt. Ponadto stwarza możliwość do edukacji i wypoczynku wśród rodzimych i egzotycznych gatunków flory i fauny. Liczne nagrody i odznaczenia a także frekwencja, która obecnie wynosi około 200 000 zwiedzających rocznie jest wymiernym efektem sukcesu osiągniętego dzięki realizacji czterech etapów modernizacji.

W roku 2013 za realizację II etapu modernizacji zoo, Miasto Zamość otrzymało nominację w VI edycji ogólnopolskiego konkursu „Polska pięknieje - 7 Cudów Funduszy Europejskich”.   Z nadesłanych na konkurs zgłoszeń wyłoniono 21 nominowanych projektów, spośród których wybrano siedmiu zwycięzców.  W konkursie tym Miasto Zamość otrzymało nagrodę główną głosowania internetowego. I miejsce w XIV edycji konkursu ZŁOTA KIELNIA Budowa Roku 2015 w kategorii rozbudowa i przebudowa.

Nagroda za inwestycję: pawilon dla tapira, hipopotama karłowatego i kapibary z wybiegami ziemnymi i stawami kaskadowymi, oraz trzy pawilony zimowe ze stawami dla ptactwa wodnego wraz z aranżacją  i infrastrukturą zewnętrzną na terenie ogrodu zoologicznego przy ul. Szczebrzeskiej 12 w Zamościu.

Konkurs zorganizowano pod patronatem Wojewody Lubelskiego, Marszałka Województwa Lubelskiego, Telewizji Polskiej S.A. Oddział Lublin S.A.

Do 15 edycji konkursu Kryształowej Cegły zgłoszono 42 propozycje, z których 30 pochodziło z Polski, 9 z Białorusi i 3 z Ukrainy. Dyrektor Grzegorz Garbuz został wyróżniony  KRYSZTAŁOWĄ CEGŁĄ w kategorii Przestrzenie Publiczne za kompleksową koordynację projektu.

Podczas uroczystych obchodów Dnia Służby Celnej dyrektor Ogrodu Zoologicznego w Zamościu Grzegorz Garbuz został uhonorowany srebrną odznaką "Zasłużonych dla Służby Celnej". Nagrodę przyznał Minister Finansów Rzeczpospolitej Polskiej, a wręczenie miało miejsce 26 września 2016 w Przemyślu.

 

Plany na przyszłość ...

Na polecenie Pana Prezydenta Miasta Zamościa Andrzeja Wnuka dyrektor Grzegorz Garbuz przygotował koncepcję, a następnie nadzorował tworzenie projektu dotyczącego dalszej rozbudowy zoo. Projekt wykonała firma “RYSY Architekci”.

Jest to projekt pt. „Budowa obiektów dla zwierząt zagrożonych wyginięciem na terenie Ogrodu Zoologicznego w Zamościu, pełniącego funkcję przygranicznego ośrodka kwarantannowania i przetrzymywania zwierząt nielegalnie wwiezionych do strefy Schengen - kontynuacja projektów zrealizowanych w latach 2009-2015, współfinansowanych ze środków Unii Europejskiej oraz Norweskiego Mechanizmu Finansowego”.

Uchwałą Nr XCI/1868/2016 Zarządu Województwa Lubelskiego z dnia 29.03.2016 r., projekt ten został uznany za przedsięwzięcie priorytetowe dla realizacji celów Strategii Rozwoju Województwa Lubelskiego na lata 2014-2020  (z perspektywą do 2030 r.). Projekt jest planowany do realizacji przy współfinansowaniu ze środków Unii Europejskiej w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Lubelskiego na lata 2014-2020.

W zakres projektu wchodzi:

- budowa budynku dla flamingów i arui oraz woliery dla flamingów i wybiegu dla arui

- budowa budynku z wybiegiem dla gorali oraz woliery dla wielkich ptaków drapieżnych

- budowa budynku ptaszarni z zimowiskiem oraz wolierą zewnętrzną

- budowa zespołu budynków i wybiegów dla zwierząt Ameryki, świń rzecznych i guźców oraz wybiegów dla antylopy afrykańskiej i osła somalijskiego

- budowa kuchni dla zwierząt wraz z zapleczem magazynowym i technicznym

- budowa budynku gospodarczego, miejsca gromadzenia odpadów z zoo, miejsca pod chłodnię UPPZ, kompostowników

Ponadto, Miasto Zamość planuje pozyskać dofinansowanie na budowę budynku z wybiegiem dla pingwinów, budynku z wybiegiem dla takinów, budynku z wybiegiem dla jeleni milu, budynku z wybiegami dla nosorożców i małp.